Almanya‘nın Polonya ve Çekya sınırlarında mobil kontrollere başlaması üye ülkeler arasında iç sınırları kaldıran Schengen Anlaşması’nı tekrar tartışmaya açtı. Schengen Anlaşması‘nın temel ilkelerinden biri vatandaşlığı olanların serbest dolaşımı hakkına sahip olması, dolayısıyla ülkelerin iç sınırlarında kontrollerin olmaması.
7 ülke sınır uygulamasına geçti
Bununla birlikte, anlaşmada özellikle kamu düzeni veya iç güvenliğe yönelik bir tehdit söz konusu olduğunda, sınır kontrollerinin geçici olarak eski haline getirilmesini sağlayan maddeler bulunuyor. 2023 yılında en az yedi Schengen ülkesi bu hükümden yararlandı. Messina Üniversitesi Siyaset Bilimi Doçenti Eugenio Cusumano “Schengen Sınırlar Kanunu, üye devletlerin ulusal güvenliklerine yönelik ciddi bir tehdit durumunda, tedbirin son çare olarak gerekli olması ve geçici olması koşuluyla, sınır kontrollerini yeniden başlatmalarına izin vermektedir. Şu anda Schengen ülkeleri bu koşulları çok geniş yorumluyor” ifadelerini kullandı.
Siyaset bilimciye göre bu durum bir ‘domino etkisi’ yaratıyor ve sınır kontrollerine başlayan devletin komşu ülkeleri de onu örnek alıyor.
Cusumano “Sınır kontrollerinin geri getirilmesi, halka hükümetin göç konusunda sert olduğu yönünde bir sinyal olarak kullanılıyor” diyor ve bunun popülist duyguların yükseldiği bir dönemde çok çekici bir strateji olduğunu belirtiyor.
Avrupa Politikaları Merkezi Göç Programı Başkanı Alberto-Horst Neidhardt ise mevcut gelişmeleri “Schengen bölgesinin kırılganlığının bir başka örneği” olarak yorumluyor.
Schengen Anlaşması nedir?
Schengen Anlaşması Haziran 1985‘te beş ülke olan Fransa, Almanya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg tarafından Lüksemburg, Fransa ve Almanya sınırlarının birleştiği Moselle Nehri üzerinde Prenses Marie-Astrid gemisinde imzalandı. Antlaşmaya en yakın yerleşim yeri olan Schengen’in adı verildi. Daha sonra genişleyen Avrupa Birliği‘nin neredeyse tüm ülkelerinin yanı sıra İsviçre, İzlanda, Norveç ve Lihtenştayn da katıldı. İrlanda, Büyük Britanya ile yaptığı ayrı bir anlaşma nedeniyle Schengen’e katılamadı.
